Jarosyt jest kruchym minerałem zawierającym w sobie zasadowy siarczan żelaza i potasu o wzorze KFe3+3(OH)6(SO4)2. Jarosyt z warstw menilitowych zawiera domieszki sodu (Badak i in. 1962). Jest on najbardziej rozpowszechnionym minerałem wtórnym w warstwach menilitowych. Jarosyt w Karpatach powstaje pod wpływem działania naturalnie tworzącego się kwasu siarkowego na łupki bitumiczne. Kwas siarkowy pochodzi z rozkładu pirytu pierwotnie obecnego w tych łupkach.
Ten minerał siarczanowy powstaje najczęściej w złożach rud poprzez utlenianie siarczków żelaza. W Karpatach jest związany z pirytem bardzo małej wielkości (w większości niewidocznym gołym okiem) stanowiącym liczne, drobne składniki łupków. Najczęściej współwystępuje z limonitem (mieszanina tlenków i wodorotlenków żelaza), i z takimi minerałami jak gips i getyt.
Jarosyt występuje w odsłonięciach naturalnych na powierzchniach skał oraz na płaszczyznach uławiceń i spękań. Może być w postaci proszkowej, mikrokrystalicznych nalotów lub naskorupień grubości do kilku milimetrów (Badak i in. 1962). Jarosyt tworzy bardzo małe kryształy, występuje w skupieniach łuskowych, włóknistych, groniastych, ziarnistych i ziemistych. Ma kremowo - żółty, bursztynowo - żółty do ciemnobrązowego, a nawet zielonawożółty kolor. Jest kruchy. W stanie wilgotnym jest rozcierany w palcach, sprawia wrażenie śliskiej ilastej substancji. Rozpuszcza się w kwasach.
Szczegółowym badaniom podano jarosyty z Kołaczyc, Borku Nowego, Skopowa, Bezmiechowej i Rudawki Rymanowskiej (Badak i in. 1962). Jest to dość często występujący minerał w Karpatach w odsłonięciach warstw menilitowych.
W miejscowości Błażowa znajduje się czynny kamieniołom, w którym odsłonięte są warstwy menilitowe. Datowane są one na dolny oligocen. W warstwach tych również można znaleźć jarosyt. W warstwach menilitowych z Błażowej jarosyt występuje w postaci kryształów tworzących powłoki czy naloty koloru jasno żółtego. Omawiany minerał wykształcił się w łupkach oraz piaskowcach. Podobny zespół skał o wspólnych cechach, budowie, nazywany jest przez geologów zajmujących się Karpatami, ogniwem tracjonitów z Rudawki . Jarosyty krystalizując na powierzchni uławiceń ułatwiają podzielność płytkową skał. Miejscami tworzą sieć nieregularnych żyłek lub przerastają całą skałę wypierając stopniowo minerały pierwotne. Takie zjarosytowane partie skały zachowują znaczną zwięzłość, są twarde (Badak i in. 1962).
Minerał ten stosuje się na przykład do produkcji proszków do polerowania (Encyklopedia PWN 1992).
Jarosyt z Błażowej oznaczony jest białymi strzałkami
Próba z okolic Krosna z formacji menilitowej z jarosytem i rybą z rodziny morszczukowatych (Merlucciidae).
Łupek z jarosytem (oznaczony czarnymi wektorami) Rogi koło Krosna
Badak, J. Kubisz, J. Michałek, Z. 1962. O minerałach wtórnych strefy wietrzenia serii menilitowej. ROCZNIK POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOLOGICZNEGO, tom XXXII zeszyt 1
Bobrownik, D.P. 1951. Jarozit prikarpatja. MINERAL. SBORNIK LWOW. GEOLOG. OBSZCZ.nr5
Gabinet M.P. 1957. Wtoricznyje minerały menilitowych słancach Wstocznych Karpatach. MINERAL SBORNIK LWOW GEOLOG OBSZCZ nr 11
Kubisz J.1958 Occurrence minerals of the jarosite family in Poland BULL ACAD POL SOC Vol VI nr 12
Tokarski J.1905 Melanteryt keramohalit w karpackich łupkach menilitowych KOSMOS T XXX.
Komentarze
Prześlij komentarz